O HARMONİYAYA YENİDƏN QOVUŞA BİLƏCƏYİKMİ

Şərif Kərimli. 

Yazıçı-publisist. 

Tələbəlik illərimin dostu 

Adil Əliyevlə (İrşadoğlu) 

               bağlı nostalji xatirələr                

                                                                                      

     Yaradıcı adamın şəxsiyyəti, mənim üçün onun yaradıcılığından öncə dayanır.  Əgər şəxsiyyətlə yaradıcılıqdakı “Mən” bütün mənfi və müsbət çalarlarıyla bir-birini tamamlamırsa, deməli, ya reallıqda yaşayan insan (yaradıcı şəxs), ya da yaradılan insan (personaj) səmimi deyil, hansındasa saxtakarlıq var. Ona görə də hər hansı yaradıcılıq əsərini oxuyarkən çalışıram ki, onun müəlliflərinin həyatı ilə də tanış olum. Təsadüfi deyildir ki, ədəbiyyat dərsliklərində də bu prinsip həmişə gözlənilib: yazıçının öncə həyatı, sonra isə yaradıcılığı öyrədilib. 

     Uzun müddət dövlət televiziyasında, müxtəlif tanınmış qəzetlərdə çalışmış Adil İrşadoğlunu (Əliyev) 46 ildir tanıyıram. Elə bilməyin ki, mən də Qarabağlıyam, xeyr, mən Borçalıdanam. Adillə isə 1972-ci il sentyabrın 1-də Yefim Saratov küçəsində, Daxili İşlər Nazirliyinin arxasında, Azərbaycan Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin dekanlığının yerləşdiyi binada tanış olmuşam. O vaxtlar hələ biz nəhayətsiz arzularımızın qanadlarında əngin fəzalarda cövlan edirdik. Bəlkə elə oralarda da ilişib qalasıydıq... Əgər ki, müəllimlərimiz Şirməmməd Hüseynov, Mir Cəlal Paşayev, Nəsir İmanquliyev, Seyfulla Əliyev, Şirməmməd Hüseynov, Nəriman Zeynalov, Zinyət Əlizadə, Famil Mehdi, Nurəddin Babayev, Qulu Xəlilov, Şamil Qurbanov, Pənah Mahmudov, Tofiq Rüstəmov, Akif Rüstəmov, Cahangir Məmmədov, Mahmud Mahmudov, Yalçın Əlizadə, Əliş Nəbili, Əmirxan Xəlilov, Ceyran Əbdürrəhmanova olmasaydılar. 

     Bəli, adlarını çox hörmət və ehtiramla çəkdiyim, şəxsiyyətləri, əxlaqi-mənəvi keyfiyyətləri ilə bütün tələbələrin, jurnalistlərin, eləcə də universitetin professor-müəllim heyətinin dərin hörmətini qazanmış bu insanların sayəsində 1972-ci ildə 626 və 628-ci qrupda cəmləşmiş 50 nəfər tələbə əngin səmalardan enib real həyatla tanış oldular. Bu müəllimlər, sözün həqiqi mənasında, bizə həyat dərsi verdilər. Və... bu 50 nəfərin içərisində bir nəfər belə müəllimlərin diqqətindən kənarda qalan olmadı - hamı öz dərsini aldı. Dərs alanların adlarını sadalamaq istəmirəm - təkcə onu deyim ki, bunların arasında elmlər doktorları da oldu, elmlər namizədləri də, yazıçılar da yetişdi, şairlər də, öz müəllimlərinin yolunu davam etdirənlər də oldu, qəzet-jurnal redaktorları da, dövlət məmurları da. 50 nəfərin içərisindən ədəbiyyatımızın, incəsənətimizin, mədəniyyət və siyasət tariximizin milli-mənəvi dəyərlərini tədqiq edən, yaşadan bircə nəfər yetişsəydi belə, bu da həmin müəllimlərin Xalq, Vətən qarşısında böyük xidmətləri olardı! Ancaq 50 nəfərin içərisində bir nəfər istedadın belə kölgədə qalmasına yol verməyən və onu düzgün yola, səmərəli əməli fəaliyyətə yönləndirən müəllimlərin fədakarlığı ölçüyəgəlməz tərifə və təqdirə layiqdir. Bu gün də pedaqoji sahədə və mətbuatda fəaliyyət göstərən müəllimlərimizə Tanrıdan cansağlığı, həyatdan köçənlərə rəhmət diləyirəm!

     1975-ci il yazın sonlarında universitetin digər fakültələri ilə birgə hərbi kafedranı bitirməyimiz münasibətilə Neftçala rayonunun Bankə qəsəbəsində ikiaylıq hərbi toplantıda olduq. İsti yay aylarında od tutub yanan qumlu çöllərdə, bürküdən başımızı soxa bilmədiyimiz kazarmalarda hansı əzabları çəkdiyimizi xatırlamaq belə istəmirəm! Bircə onu qeyd edim ki, bu ikiaylıq məşəqqətdən sonra mən 15 kq arıqlamışdım...
Bir ay sonra isə Adil Əliyevlə “Şuşa” qəzetində bir aylıq istehsalat təcrübəsində olduq. İkiaylıq cəhənnəm əzabından sonra biraylıq cənnət ləzzəti!
Açığını deyim ki, mən əvvəllər bu rayonların heç birində olmamışdım, onların təbiəti, insanların məşğuliyyəti barədə məlumatım çox az idi. Bu mənim üçün əsl sürpriz oldu. Təsəvvür edin, göydən od yağan, yerdən od püskürən bir bölgənin kürü satan, balıq satan insanlarından ayrılıb səmasından nur yağan, nəfəs alanda ciyərlərində bir rahatlıq hiss etdiyin sərin, yaraşıqlı, qədim bir şəhərin aristokrat, ziyalı əhalisi ilə ünsiyyət qurursan... 
Adilin mənə məlum olmayan bir çox xarakterik keyfiyyətlərini məhz bu şəhərdə kəşf etdim. 

                                                              ***
     Gürcüstandan birbaşa Ağdama - Adilgilə gəlmişdim. Bizim ikimizin təcrübə keçəcəyimiz mətbuat orqanı Şuşa şəhərinin eyniadlı qəzeti idi. Bir gün Adilgildə qalıb, oradan Şuşaya - birbaşa redaksiyaya getdik. Göndərişimizi təqdim edib, təcrübə müddətində yaşamaq üçün yerimizi soruşduq. Dedilər şəhərin girişində, avtovağzalın yanında bir mehmanxana var, yemək, yaşamaq xərcləri redaksiya tərəfindən ödənilmək şərtilə o mehmanxanada qalacaqsınız. 

                                                 Ağdam - Şuşa aşırımı

     Üz tutduq həmin ünvana. Lakin mehmanxana müdirinin münasibəti bizi heç açmadı - o bizə 4 nəfərlik bir otaq təklif etdi. Biz yaradıcılıq üçün şəraiti olan ikiotaqlı sakit nömrə istədiyimizi təkid etsək də, xeyiri olmadı. Qayıdıb yenidən redaksiyaya gəldik, bu dəfə baş redaktor İsrafil İrşad oğlu Əbilovun qəbuluna düşdük. Mehmanxana müdiri Əhəd müəllimin dediklərini baş redaktora bildirəndə, o, bircə kəlmə söz dedi:
- Gedib ona deyərsiniz ki, Əbilov dedi,  “Koroğlu” konyakını yadına salsın!
Biz yenidən mehmanxanaya qayıtdıq və müdirin otağına daxil olub Əbilovun sözlərini olduğu kimi ona çatdırdıq. Əhəd müəllim ayağa durub:
- Əşi, siz də heç zarafat-zad başa düşmürsünüz ki!.. Otağınız bayaqdan hazırdır, demişəm ağlarını da dəyişdiriblər. Qəşəng yeməkxanamız da var. Gündə üç öynə burda nahar edərsiniz. Nə probleminiz olsa, utanıb-çəkinmədən birbaşa özümə müraciət edərsiniz. Buyurun, gedəyin yerinizi göstərim. (Əhəd müəllim əvvəllər Şuşa şəhərində yerləşən Ümumittifaq əhəmiyyətli istirahət evinin müdiri işləmişdi.)
Baş redaktorla mehmanxana müdirinin bu müəmmalı dialoqundan heç nə baş açmasaq da işin bizim xeyirimizə həll olunmasından olduqca sevindik. Hər halda təcrübə müddətimizin ilk iş günü səmərəli olmuşdu - biz lazımi dərsi almışdıq...

                                                            ***
     Mən Adilin atası İrşad müəllimə, əmisi İslam Əliyevə, bizi tez-tez yoluxmağa gələn onların dostlarına (dünyasını dəyişənlərə Allahdan rəhmət diləyirəm!) çox-çox minnətdaram. Onlar Pənahəli xanın əsasını qoyduğu və Qarabağ xanlığının uzun illər paytaxtı olmuş qədim Qalanın - Şuşanın ən görməli yerlərini mənə göstərdilər. Dəfələrlə İsa Bulağında, Soyuq bulaqda, Qırx bulaqda, Turşsuda olduq, Cıdır düzünün əsrarəngiz gözəlliklərindən vəcdə gəldik, at çapdıq, Daşaltıya düşdük, Laçına getdik, XVIII əsrin axırları - XIX əsrin əvvəllərində Mehdiqulu xanın (Pənahəli xanın oğlu) arvadı Pəricahan Bəyimə bağışladığı Xankəndini gəzdik...

     Bir jurnalist kimi isə Adillə birlikdə Musiqi alətləri hazırlayan fabrikdən yazılar hazırladıq, Qarabağın Şuşada dünyasını dəyişmiş dahilərinin qəbirlərini ziyarət etdik, Cabbar Qaryağdı oğlu, Qurban Pirimov, Bülbül, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Rəşid Behbudov, Üzeyir Hacıbəyov, Zülfüqar Hacıbəyov, Soltan Hacıbəyov, Niyazi, Fikrət Əmirov, Süleyman Ələsgərov haqqında dəyərli xatirələr eşitdik. 
     Şuşada memarlıq abidəsi sayılan 160-dan çox sənət abidəsi ilə tanış olduq. Məşhur «Gəncə darvazaları»nda, İbrahim xanın və onun qızı Qara Böyükxanımın qəsrlərində, Qarabağ xanlarının imarətində, Xan qızı Natəvanın ev-muzeyində, Port-Arturun müdafiəçisi, artilleriya generalı Mehmandarovun, şair və rəssam Mir Mövsüm Nəvvabın evində, görkəmli bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun, Molla Pənah Vaqifin məqbərəsində tarixin keşməkeşli çağlarından gəlib keçən karvanların zınqırov səsini dinlədik, Bülbülün, Xan əminin zəngulələrinin sehrinə düşdük, Xarı Bülbülün döşünün altını öz əllərimizlə sığalladıq... 
Bu bir ayda Bankənin bütün acısı-ağrısı, bürküsü-yanğısı canımızdan çıxdı. Təcrübə müddətimizin necə gəlib-keçdiyini heç hiss etmədik də. Ayrılıq məqamı çatanda dostum Adil çox təkid etdi ki, universitetdə dərslərin başlanmasına hələ bir ay qalıb, bəlkə qalam, bu bir ayı da təcrübəsiz-filansız dincələk. Ancaq mən Borçalıya qayıtmağa qərar verdim. 
...Və qayıtdım Borçalıya, doğma kəndim Baydara. Bizim tərəflər yayda isti olan yerlərdir. Ona görə də kənd camaatı məktəbdə dərslər bitən kimi iyun ayının əvvəlindən ta avqustun sonunacan uşaqları götürüb yaylağa köçürlər. Mən kəndə yetişəndə artıq köç getmişdi. Atam məni görüb təəccübünü gizlədə bilmədi - mən nəinki Bankədə itirdiyim 15 kilonu Şuşada bərpa etmişdim, hələ bir az onu keçmişdim də!
Rəhmətlik kişi cibimə bir az puldan-paradan qoyub dedi ki, dostuna zəng elə, əgər vaxtı varsa, birlikdə qayıdın Şuşaya, bir yerdə darıxmazsız.
Beləliklə, Adillə mən yenidən Şuşada görüşməli oldum. Şuşada keçirdiyim bu günlər bəlkə də həyatımın ən mənalı günləri kimi tarixə yazıldı. Sonralar Şuşa ilə bağlı bir sıra maraqlı səfərlərim də oldu, bu səfərlər mənim həyat tarixçəmin yeni səhifələrini yazdı.
Artıq bir jurnalist kimi fəaliyyət göstərərkən peşəkar pəhləvanlar haqqında tədqiqat xarakterli silsilə məqalələr, kitablar yazmaq məqsədi ilə bir neçə dəfə Şuşada oldum. 1986-cı ildə Qarabağın nəhəng pəhləvanlarından olan Qaçay Hüseynovdan yazı hazırlamaq üçün Şuşada olarkən həm sevindim, həm də kədərləndim. Pəhləvanın ünvanını öyrənmək üçün bir vaxtlar Adillə təcrübə keçdiyimiz “Şuşa” qəzetinin redaksiyasında olarkən təsadüfən tələbə yoldaşım Təranə xanımla görüşdüm (Allah ona rəhmət eləsin!). Onsuz da həmişə qara gözləri nəmli olan Təranə ağlayıb bu sözləri pıçıldaya bildi: “Bu gün Qaçay əminin üçüdür...” 
Mən Qaçay pəhləvanın ailəsinə baş çəkdim, həyat yoldaşı Zinyət xanıma başsağlığı verdim, oğlanları - onun sənətini davam etdirən Təvəkkül və Allahverdi ilə tanış oldum. 
1991-ci ildə Qarabağ İdman Komitəsinin sədri dostum Rövşənlə birlikdə (O, Şuşanın müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə həlak oldu. Allah rəhmət eləsin!) Şuşanın qala qapılarının girişində Qaçay pəhləvanın yubiley tədbirlərini keçirmək məqsədilə Azərbaycanın ən qoluzorlu oğullarını Şuşaya topladıq. 
Daha sonra “Azərbaycan” qəzetində işlədiyim dövrlərdə bir neçə dəfə Qarabağda və Şuşada xidməti ezamiyyələrdə oldum. 

     Şuşa ilə bağlı xatirələrimi sadalamaqda məqsədim odur ki, bu gün Qarabağa darışan ermənilərin niyyətlərini daha yaxşı dərk etməkdə bu xatirələr mənə çox yardımçı olur. Şuşada olan hər bir kəs yəqin bilir ki, ermənini o cənnətməkandan xahişlə, minnətlə, dilətutmaqla çıxartmaq olmaz, onların bu torpaqdan ancaq meyitlərini çıxartmaq olar! 

     Şuşa xatirələri mənim üçün çox əzizdir, illah da ki, Adil kimi bir dostumla bağlı olduğu üçün! Cıdır Düzündə Adilin çaldığı tarın yanıqlı sədalarını necə unutmaq olar?! 

     65 yaşına çatan dostumun o vaxtdan bəri tar çaldığını eşitməmişəm. Bəlkə çalsa da Şuşadakı ləzzəti mənə qaytara bilməz. Orada hər şey həmahəngdir - musiqi də, bülbüllərin cəh-cəhi də, təbiət də, bulaqların şırıltısı da... Sağ ol ki, sən bütün bunları mənə yaşatmısan, Adil bəy! O günlərin nisgili mənə ümid verir ki, biz haçansa bu harmoniyaya yenidən qovuşa biləcəyik! 

QARDAŞIM QƏDƏR SEVDİYİM İNSAN

Qəşəngi Əliyeva. 

Jurnalist, Azərbaycan Dövlət Televiziya və 

    Radio Verilişləri Komitəsinin sabiq əməkdaşı.     

                             
     Məktəb illəri ilə vidalaşıb universitetə qədəm basanda elə bilirdik ki, nağıllar aləminə düşmüşük. Biz çox savadlı, tələbkar müəllimlərin və istedadlı tələbə yoldaşlarımızın əhatəsində özümüzü xoşbəxt sanırdıq. Belə xoşbəxtlərdən biri də elə Adil idi. O, ilk baxışdan çox ciddi və təkəbbürlü görünsə də, əslində sadə, təmiz qəlbli və səmimi bir gənc idi. Mən deyərdim ki, Adildə biraz da ağayanalıq hiss olunurdu. Bu da yəqin onun qədim Qarabağ torpağının sayılıb-seçilən bəy nəsillərindən birinin nümayəndəsi olmasından irəli gəlirdi. Gözəl Ağdamın ziyalı ailəsində boya başa çatması onun davranışlarında özünü göstərirdi. Adil az danışardı, müsahibini dinləməyi bacarırdı və etika qaydalarını həmişə gözləyirdi. O, kimin üçünsə Ağ Atlı oğlan, mənə görə isə xətrini doğma qardaşım qədər istədiyim qrup yoldaşım idi. 

     Jurnalistlik bacarığı ilə yanaşı Adil həm də tarda gözəl ifa edirdi. Bəzən universitetdə keçirilən tədbirlərdə Adil tarı bağrına basıb çalar, Mustafa isə qavalı əlinə alıb muğamlarımızı oxuyardı. Yeri gəlmişkən tanınmış yazıçı-jurnalist Mustafa Çəmənli də bizim tələbə yoldaşımız olub. Azərbaycan muğamlarını mənə sevdirdiklərinə görə hər ikisinə minnətdaram.

     İstedadlı və tanınmış telejurnalist Adil İrşadoğlu ilə biz əvvəlcə tələbə, sonralar isə təyinatla getdiyimiz AzTv-də iş yoldaşı olmuşuq. Biz bir idarədə işlədiyimizə görə dəhlizdə Adillə tez-tez rastlaşardıq, bir-birimizdən hal-əhval tutardıq. 
İllər keçdikcə Adili hər dəfə televiziya ekranlarında əynində hərbi geyim, əlində mikrofon Qarabağın cəbhə bölgələrindən verilişlər hazırlayarkən görüb qürur hissi keçirirdim. Adil İrşadoğlu Azərbaycan Televiziyasının canlı və şanlı tarix yazan, efirlərdə yeri görünən jurnalistlərindən biridir.

     Əziz qardaşım Adil, səni yubileyin münasibəti ilə ürəkdən təbrik edir, sənə can sağlığı, jurnalistlik fəaliyyətində uğurlar arzulayıram. Həmişə belə cavan qal, ailənlə xoşbəxt ol, yazan əlin yorulmasın! 65 yaşın qədəmi sənə düşərli olsun!

İLLƏR ÖMÜRLƏRİN SONU DEYİLDİR, İLLƏR ÖMÜRLƏRİN SAHİLLƏRİDİR

Elmira Mehdiyeva. 

“Zaqatala” qəzetinin redaktor müavini, 

Əməkdar Mədəniyyət İşçisi.

                                                  
     Biz istəsək də, istəməsək də hər ötən il ömrümüzdən bir yarpaq düşür. Bu həyatın qanunudur. Gənclik illərində, hələ hər şeyin qabaqda olduğunu düşündüyümüz vaxtlarda bunun fərqinə varmırdıq.  Elə ki insan  bəlli bir yaşa gəlib çatır, dərk edir ki, həyatda bir arxada qoyduğun illər var, bir də bu gün. Bir saat sonra nə olacağı hələ heç kimə bəlli deyil. Lakin həyat fəlsəfəsi belədir ki, sonranı düşünmədən, sabah üçün şirin xəyallar qurmadan yaşaya bilmirsən.

     Bir zamanlar, keçən əsrin 70-ci illərində bizlər də respublikamızın ən müxtəlif guşələrindən gəlib Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) jurnalistika fakultəsində təhsil alırdıq. Amalımız bir, məqsədimiz bir olduğu üçün çox tez bir- birimizə qaynayıb qarışmışdıq. Təkcə eyni kursun, eyni qrupun tələbələri deyil fakultənin bütün tələbələri arasında səmimi bir münasibət, salam-kalam var idi. Bəlkə də buna səbəb fakultəmizin Universitetin əsas binasında yer olmadığı üçün ayrıca binada, Yefim Saratov  (buna öz aramızda Yetim Saratov deyərdik) küçəsində mütəvazi bir binada yerləşməsi idi. Müəllimlərimiz də bizimlə çox səmimi idilər. Fakultəmizdə demokratik bir əhval-ruhiyyə var idi. Bax, elə o illərdə Adillə bir qrupda oxumasaq da tələbə yoldaşı idik. Tələbələrimiz arasında olan bu münasibətlər bu günə qədər davam edir və mən deyərdim ki, jurnalistika fakultəsi bizə yalnız təhsil verməyib, bizə gözəl dostlar qazandırıb. Elə dostlar ki, o dostluqda təmənna yoxdur, o dostluqda sədaqət var, hörmət var, qarşılıqlı ehtiram var. Adil qardaşımla da bizim dostluğumuz bax belə bir təməl üzərində qurulmuşdu.

     İş elə gətirdi ki, bizim hər ikimiz Azərbaycan Dövlət Teleradio Verilişləri Komitəsində (80-90-cı illərdə belə adlanırdı) işimizi davam etdirməli olduq. Mən radionun Zaqatala bölgəsi üzrə təmsilçisi idim, Adil isə televiziyada çalışırdı. Tez-tez rastlaşır, hal-əhval tuturduq.

     Və 90-cı illər. O illər ki, üzümüzdən sevinci sildi, düşüncələrimiz paramparça oldu. Qarabağda savaş gedirdi. Süfrəmizin başında oturtduğumuz ermənilər öz havadarlarının dəstəyi ilə məkrli siyasətlərini mərhələ mərhələ həyata keçirirdilər. Belə günlərin birində Adillə rastlaşdım. Çox kədərli idi. O, Televiziyanın “Hərbi Vətənpərvərlik və Salnamə Baş Redaksiyası”nda çalışırdı və Qarabağ döyüşlərinin ən qaynar nöqtələrindən çəkilişlər edir, verilişlər hazırlayırdı. Şəhidlərimiz haqqında süjetlər çəkirdi. “Mənimçün çox ağırdır”, - dedi. “Doğulub boya-başa çatdığım yerlərin darmadağın edilməsinə, igid oğullarımızın şəhid olmalarına dözə bilmirəm.  Ağdama nə qalıb ki. Amma bu tarixi kadrları çəkmək bizim borcumuzdur. Çəkdiklərimizin isə onda biri efirə getmir”.

     Adilin qara saçları arasınsa elə bu vaxtı ağ tellər gördüm. “Mən Ağdama getmişdim, dedim. Muğanlıda, Papravənddə oldum. Cəbhə xətti artıq bir addımlıqdadır. Orada Zaqatala batalyonunun döyüşçüləri vuruşurlar. Onlardan radio üçün silsilə verilişlər  hazırlamışam. Ağdam şəhər 1 nömrəli məktəbdə yerləşən qospitalda yaralı döyüşçülərdən müsahibə aldım.”  Bunu dediyim vaxt Adil dərindən ah çəkdi və dedi: Bilirsən Elmira, mən həmin məktəbi bitirmişəm. Mənimçün çox ağırdır.

     Bəli, Adil üçün o illər çox ağır idi. Lakin ən ağırı Ağdamın da işğalı oldu. Ağdamda onun doğmalarının qəbirləri qaldı, Ağdamda Adilin uşaqlığı qaldı, xatirələri qaldı, vətəni qaldı. Onun sızlayan qəlbi bu günə qədər təsəlli tapmayıb. İllər Adildən bax du dəyərli sərvətləri aldı getdi. Onun ürəyini sızlatdı, qəlbini inlətdi. Bu sızıltı, bu inilti heç susmadı.
Adil Qarabağ dərdi ilə yaşadı. 1994-cü ilin yazı idi. Adillə televiziyanın həyətində yenə rastlaşmışdıq. “Fikirli görsənirsən, bacım, - dedi. Hə, Adil, bir az qayğılıyam,- dedim. Bilirsən, Zaqataladan Füzuli istiqamətində döyüşlərdə bir qızımız qəhrəmancasına şəhid olub, Sədaqət Rəcəbova, Şəhidlər xiyabanında uyuyur. Bir azdan şəhid olmasının bir ili bitir.İstərdim ki, onun haqqında sənin verilişində bir süjet getsin. Adil cəld cavab verdi,- burda çətin nə var ki, mən hazır.” Biz birlikdə şəhidlər xiyabanına getdik və Sədaqətin qəbrinin üstündə ilk süjeti çəkdik.

     Mən Zaqatalaya qayıtdım. Bir həftə keçmədi ki, Adil "Vətən Səyyar Briqadası” ilə Zaqatalaya gəldi. Bu o vaxtlar idi ki, Zaqatalada axşamlar demək olar ki, işıq olmurdu. Lampa işığında keçinirdik. Həyat yoldaşım (o da bizim jurnalist həmkarımızdır və fakultəmizin məzunudur) Adilgili heç yana getməyə qoymadı. “Evimizə nə gəlib ki, ürəyimiz geniş olsun, - dedi.”  Səhər Sədaqətin doğulub boya-başa çatdığı ucqar dağ kəndinə, Sabunçu kəndinə anası və ailəsi ilə görüşmək üçün yolçuluğumuz var idi. O axşam süfrə arxasında, lampa işığında nələrdən danışmadıq. Adilin operatoru Tahir Qarayev idi. O Tahir ki, Adil sonralar onun haqqında yazırdı: “QARABAĞ SAVAŞINDA MƏNİMLƏ BİRGƏ QANLI HADİSƏLƏRİN ŞAHİDİ OLAN VƏ O HADİSƏLƏRİ VİDEO LENTƏ KÖÇÜRÜB ONLARI TARİXİLƏŞDİRƏN, QARABAĞI VƏ DİGƏR TORPAQLARIMIZI, EYNİ ZAMANDA UŞAQLIQ DOSTU JURNALİST ADİL İRŞADOĞLUNU CANINDAN ARTIQ SEVƏN VƏ ONU DAİM DÜŞMƏN GÜLLƏSİNDƏN QORUYAN REPORTYOR, TELEOPERATOR TAHİR QARAYEV”. Tahir müəllimin necə vətənpərvər oğul olduğunu, Adilnən birlikdə bu savaşı kino lentinin yaddaşına necə çətinliklə, düşmən gülləsinə sinə gərərək köçürdüyünü, tarixi kadrların bir çoxunu hətta gələcək üçün gizlətmək məcburiyyətində qaldıqlarını öyrəndikcə gələcəyə inamımız artırdı. Həmin günlərin xatirələrini Adil özü də tez-tez yada salır. Bəlkə də bunları yazmaqla məqsədimdən bir qədər uzaq düşmüşəm, amma belə düşünmürəm. Bütün bunlar bu gün 65 yaşını qeyd etdiyimiz Adil İrşadoğlunun şərəflə, ləyaqətlə keçdiyi ömür yoludur. Onun xarakter xüsusiyyətlərini, sözü bütövlüyünü, vətənpərvərliyini, dostluğunu, Azərbaycançılığını göstərən həyat cizgiləridir.

     İllər gəlib keçsə də, həyatımızı dəyişsə də Adil dəyişməyib. Nə qədər ki, Qarabağ işğaldan azad olmayıb onun qəlbi sakitlik tapmayacaq. Bu gün Adil öz savaşını İrşadoğlu kimi “İrşadTV”-də aparır. Orada öz sözünü deyir: ” 22 İLDƏN ÇOXDUR Kİ, NƏ YEDİYİMİ, NƏ İÇDİYİMİ BİLMİRƏM. ELƏ HEY DƏQİQƏLƏRİ, SAATLARI, GÜNLƏRİ, AYLARI, İLLƏRİ SAYMAQLA PROBLEMLƏR İÇƏRİSİNDƏ ÖMÜR KARVANIMLA GƏLİB AHIL YAŞIMA ÇATDIM. HƏLƏ DƏ VƏTƏNDƏ VƏTƏNSİZ YAŞAYIRAM.
SƏN DEMƏ ÜZÜM BƏRK İMİŞ. DÖZÜRƏM BU AYRILIĞA, HƏSRƏTƏ, İZTİRABA... GÖZLƏRİM DAİM YOLLARA DİKİLİ QALIB. ƏZİZLƏRİM ÜÇÜN ÇOX DARIXIRAM. ÖLKƏ BOYU PƏRƏN-PƏRƏN DÜŞMÜŞ ELLİLƏRİMİN, QOHUMLARIMIN HƏSRƏTİ MƏNİ ÜZÜR. ÜRƏK XƏSTƏSİ OLMUŞAM. BAX, BUNLARA GÖRƏ, QƏLBİM DAİM SIZLAYIR...”

     Bir az da döz, Adil qardaşım. O gün gələcək, o gün ki, Mehdi babandan miras qalmış milli Qarabağ atlarını minən qəhrəman oğullarımız bizi Qarabağa aparacaq. Qarabağ bizim olacaq. Bax onda sən ömrünün gözəl sahilinə, cənnətməkan Qarabağa yan alan illərin gəmisində olacaqsan. Sənə o illərə yetişməni arzu edirəm.

TAR, QƏLƏM, SİLAH, KAMERA VƏ... ADİL İRŞADOĞLU

Məzahir Süleymanzadə. 

Yazıçı-jurnalist, Əməkdar Mədəniyyət işçisi, 

Ali Media mükafatı laureatı.

 ...Tələbəlik illərimi tez-tez xatırlayıram. Bizim xoşbəxtliyimiz onda idi ki, hansı kursda oxumasından asılı olmayaraq hamı bir-birini yaxşı tanıyırdı. Fakültəmizin məskunlaşdığı Yefim Saratov küçəsindəki balaca, bir-neçə otaqlı ağ binada o qədər doğmalıq, o qədər səmimiyyət var idi ki...Hələ mən buradakı yaradıcılıq mühitini demirəm. Özü də söhbət təkcə jurnalist yaradıcılığından getmir. Fakültəmizdə gözəl səsi, ifaçılıq qabiliyyəti, rəssamlıq bacarığı olan o qədər tələbə var idi ki...

     Onları xatırlayanda ilk növbədə Adil İrşadoğlu, Mustafa Çəmənli, Ağamalı Sadiq Əfəndi, Xavər Abbasova, Rafiq Hacıyev, Abdulla Məcidov, Cəlal Yaquboğlu...yadıma düşür. Hətta tələbələrimiz dahi Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" operasını tamaşaya da qoymuşdular. Əlbəttə, bizdən iki kurs yuxarıda oxuyan Adil İrşadoğlu bədii özfəaliyyətdə xüsusi fəallığı ilə seçilirdi. Ağdamda müsiqi təhsili almışdı, muğamlarımızı, xalq mahnılarımızı məharətlə ifa edirdi. Tələbə-xanəndələri müşayiətinə isə söz ola bilməzdi. Məşq zamanı küçədən keçənlər ayaq saxlayıb tələbələrimizin ifasını dinləyərdilər. Əlbəttə, Adilin fəallığı, təşkilatçılıq qabiliyyəti fakültəmizin nüfuzunu artırmışdı. Bizim tələbə-müsiqiçiləri tez-tez başqa institutların tədbirlərinə qonaq çağırardılar...

     Adil İrşadoğlu fakültəmizi məndən iki il əvvəl bitirib Azərbaycan Milli Televiziyasına işləməyə getdi. Amma bu, bizi ayırmadı. O zaman mən "Televiziya Tələbə Klubu" verilişinin aparıcısı idim. Adillə tez-tez görüşürdük. Adil İrşadoğlu tez tanındı, ad-san qazandı. Televiziya mütəxəssisləri arasında adı hörmətlə çəkilirdi...Amma biz Qarabağ müharibəsinin ilk illərində Adili daha yaxından tanıdıq. Səsi daim səngərdən gəlirdi. Düşmənə qarşı həm kamera, həm də silahla döyüşürdü...Hər dəfə Adili ekranda görəndə onun peşəkarlığına heyran qalırdıq. Adilin çəkdiyi süjetlər, cəbhə bölgəsindən hazırladığı reportajlar bu gün də aktuallığını itirmir.

     Adil İrşadoğlu bir müddət televiziyadan ayrılsa da öz sevimli peşəsindən - jurnalistikadan uzaqlaşmadı. O dövrün nüfuzlu qəzetlərində çalışdı, sənədli filmlər çəkdi, ordu quruculuğunun ilk illərinin salnaməsini yaratdı. Sosial şəbəkə istifadəçiləri bu gün də Adilin çəkdiyi süjetlərə maraqla baxır, onun xatirələrini oxuyurlar. 

     Adil İrşadoğlu yaradıcılığı gənc jurnalistlərə örnəkdir. O, sözün həqiqi mənasında canlı məktəbdir. "Vətən" sözü dilindən düşməyən, Ağdam həsrəti qəlbini dəlib-deşən Adil İrşadoğlu gecə-gündüz çalışır, salnamə yaradır...

     Bu yaxınlarda həmişə adını hörmətlə çəkdiyimiz, yaradıcılığına ehtiramla yanaşdığımız Adil İrşadoğlunun 65 yaşı tamam olacaq. Biz onu yubileydən-yubileyə yox, hər gün hörmətlə yad edirik, çəkdiyi filmlərə təkrar-təkrar baxmağa, səsini eşitməyə ehtiyac duyuruq. Torpaq, yurd həsrəti ilə yaşayan həssas qəlbli yaradıcı adama nə arzulamaq, onu necə ovundurmaq olar...Tələbəlik dostuma can sağlığı, uğurlar diləyirəm, onu kamera çiynində tezliklə doğma Ağdam küçələrində görmək istəyirəm...

DÖYÜŞLƏRDƏN KEÇƏN ÖMÜR YOLU

Zərifə Bəşirqızı 

(Namazova-Hüseynova). 

“Xalq qəzeti”nin müxbiri.

     Özəl insan, cəsur və fədakar dost insan həyatında bir, ya iki olar. Mənim tələbə yoldaşım, birinci Qarabağ müharibəsinin başlandığı vaxtdan bəri bir çox hadisələri videolentə köçürüb verilişlər hazırlayan, tay-tuşlarının böyük əksəriyyəti Bakıda, isti yorğan altında xumarlananda gününü cəbhə bölgələrində keçirən istedadlı, təcrübəli, telejurnalist Adil İrşadoğlunun (Əliyev) dostları isə  mən deyərdim ki, saya hesaba gəlməz... 

     Adil tələbəlik illərində istər tərbiyəsi, istər təhsilə marağı, istər mədəni-kütləvi tədbirlərdə fəallığı, istərsə də sadəliyi ilə seçilirdi. Şəxsən mən son kurslara yaxın bildim ki, bizim sadədən sadə dekan müavinimiz Akif Rüstəmov onun doğmaca dayısıdır. Fakültədə onların dayı-bacıoğlu münasibətindən əsər əlamət yox idi. Başqa tələbələr kimi o da gəncliyin bütün maraqlı günlərini yaşayırdı. Gözəl tar çalmağı vardı. Fakültənin bayram şənliklərində tarı köksünə sıxıb ruhumuzu yerindən oynadırdı. 

     Universitet illərini arxada qoyduq. Xoşbəxtlikdən həmin il bizim kursun əksəriyyətinə Bakıda qalmaq şansı yarandı. Həm yeni açılan “Yazıçı” nəşriyyatına, həm qəzetlərə, həm də  Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətinə təyinatla göndərilən tələbə yoldaşlarımızla əlaqə kəsilmədi.

     Adilin həyatının hansı dönəminə nəzər salsaq, onu dost, həyat yoldaşı, ata, baba, həmkar, vətəndaş kimi şox yüksək dəyərləndirmək olar. Çünki o, harada hansı statusu icra etməsindən asılı olmayaraq həmişə ləyaqətini qoruyub, sözübütövlüyü ilə seçilib. Həmişə özü olub, kimsəyə bənzəməyə şalışmayıb, kimsənin tapdanmış cığırı ilə irəliləməyib. Mərddir, cəsurdur, Vətən üçün canını “uf” demədən verməyə hazır olan və damarlarında ulularının genini daşıyan Adil İrşadoğludur.  Adil haqqında yazılanlara nəzər saldım. Onu yeniden kəşf etdim desəm, səmimiyyətimə inanın. 

     Adilin həyat yolu döyüşlərdən keçib desəm, səhv etmərəm. Çünki bir çox həmkarlarımız “Qarabağ Müharibəsi Veteranı” adı almaq üçün cəbhənin yanından keçəndə, Adil gecə-gündüz cəbhə bölgələrini gəzirdi. Onun səsi “Vətən Səyyar Briqadası” ilə gah Ağdam, Tərtər, Füzuli, gah Ağcabədi, Beyləqan, gah da Hərbi Hospitallardan gəlirdi. “Azərbaycan əsgəri” rubrikası altında yaradıcı qrupu ilə Kəlbəcərin, Şuşanın, Laçının, Goranboyun, Tərtərin, Ağdam və Füzulinin müdafiəsindən çəkilişlər aparırdı. O müharibədə Adilin gözləri nələr gördü, efirlərdən dinləyicilərə hansı xəbərləri çatdırdı, özü bilir. Yəqin ki, onun sinəsində hələ də qatı açılmamış xəbərlər var. Zamanı gələndə açacaq. İllər o illər idi ki, insanların döyüş ruhunu öldürürdülər. Bu Adili çox ağrıdırdi. Dözə bilmirdi, intihar həddinə çatdırırdı. Amma susmaq lazım idi. Çünki hələ o zaman Prezidentin Dağlıq Qarabağ və sərhəd rayonlarında fövqəladə və səlahiyyətli nümayəndəsi Əlisaab Orucovun birinci müavini, əsil el ağsaqqalı, böyük hörmət sahibi Aydın Quliyev müharibənin beş addımlığında ona demişdi: ”Sən İrşadın oğlusan. El-oba qədrini bilənsən. Ona görə Bakıdan bura gəlmisən. Ancaq ehtiyatlı ol, efirə hər bildiyin şeyi vermək olmaz. Milyonlarla insan baxır...”.   Soy - kökü Ağdamın Sarıhacılı və Seyidli kəndlərindən olan, Qarabağ xanı Pənah xanın əqrabası sayılan, Azərbaycanın görkəmli yazıçısı Süleyman Sani Axundovun nəslindən olan, rəhmətlik atası İrşad Məhəmməd oğlu Əliyev uzun müddət dövlət məmuru olub, polis orqanlarında işləyib. El-obanın tanınmış ağsaqqalı, ziyalısı, sayılıb-seçilənlərdən olub. Əmim - Bakı Milis Məktəbinin (indiki Polis Akademiyası) rəisi, polkovnik  Zilli Rzayev ilə yaxın dost olublar. Adil söhbət edirdi ki, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində yeniyetmələrlə iş üzrə komissiyanın sədrindən (əmim ehtiyata buraxılandan sonra bir müddət BŞİH-də, sonra isə Bakı Şəhər Veteranlar Şurasının sədri işləyib) müsahibə almalıydım. Zilli müəllimlə söhbətdən sonra haralı olduğumu soruşdu. “Qarabağlı” sözünü eşidən kimi -“sən İrşadınmı oğlusan, oxşatdım”, - deyə məni bağrına basdı. Ona görə Adil mənə əmiqızı deyə müraciət edir, deyir ki, necə olub, tələbə vaxtı sən əminin kim olduğunu deməmisən, səni o vaxtdan əmiqızı çağırardım.

     İlk dəfə cəbhəyə gəldiyi günlər sanki yer-göy guruldayır, hər tərəfdən od yağırdı. "Alazan" raketlərinin qorxulu səsi yayıldıqca istər-istəməz insanlar vahimələnirdi. Adil çəkiliş qrupu ilə Ağdamın Güllücə kəndində ermənilər tərəfindən mühasirəyə də düşmüşdü. Bölmə komandirinin bir az həyəcanlı:

- Bizimkilər hücuma keçib mühasirəni yardılar, - deyə qışqırması onu dərin düşüncələrdən ayırmışdı. 

Adil ailəcanlı adam olsa da ön cəbhədə hər şeyi unudub. Onun fikrində, düşüncəsində yalnız cəbhə bölgəsində səksəkə içərisində yaşayan insanların məhzun baxışları və titrək səsləri canlanıb... Öz ata-baba yurdunda, doğma isti ocağında qorxu içində yaşamaq, narahat ömür sürmək heç də asan deyildi.

Oddan-alovdan keçən tələbə yoldaşım, çəkdiyi video-lentlerlə təkcə Azərbaycanı dəqiq informasiyalarla təmin etməyib. O, həm də düşməni ifşa edən süjetlərlə əks tərəfə sarsıdıcı zərbə endirib. 

O, bu gün də yazır, yaradır, Facebook sosial şəbəkəsi vasitəsilə ürəyindən keçənləri çatdırır. Adilin saçları da vaxtından tez ağardı. Elə bil, bu ağ saçları Vətənin işğalda olan torpaqlarının dərdi əkdi onun başına.

     “Özümdən asılı deyil. Birdən o günlər üçün darıxıram. Yaşamaq, yaratmaq eşqim hələ tükənməyib. Yaxşı ki, bu internet var. Yaxşı ki, dostlarım var. Bir az ürəyimi boşaldıram. Ancaq bu, kifayət etmir. Mənə meydan lazımdır. Onu da ki, əlimdən alıblar. Yəqin ki, o da düzələr...”, - deyir televiziyanın xiffətini çəkən Adil.

     Bu gün mən keçmiş tələbə yoldaşım kimi tanıdığım Adil İrşad oğlu Əliyev haqqında nə deyə bilərəm...

* Adil ləyaqətli övladdır. Dünyadan köçən ata-anasını, qardaşını, yaxınlarını unutmur, onları həmişə xoş paylaşımlarla yad edir, ruhlarını sevindirir.

* Adil yaxşı babadır. Öz təbirincə desək “nəvəsi Ayan xanımla” nəfəs alır, onun hər addımı Adil İrşadoğlunu həyata sıx bağlayır...

* Adil yaxşı dostdur, bunu Facebook sosial şəbəkəsindəki paylaşımları, dostlarının onun haqqındakı fikirləri də təsdiq edir. Tək birini xatırladım: ”Qardaş, ürəyindən həmişə razı qalasan, ayaqların səni istədiyin yerə maneəsiz aparsın, əllərin gücdən, gözlərin nurdan, dişlərin kəsərdən düşməsin! Allah səni ... səni sevənlər üçün qorusun və sağlam, gümrah yaşatsın”!

* Adil yaxşı valideyndir. İki tərbiyəli, təhsilli, bacarıqlı oğul atasıdır. 

* Adil İrşadoğlu (Əliyev) bütün yüksək ali dəyərlərə, zəngin mənəvi keyfiyyətlərə, alicənablığa və ləyaqətə malik əsil türkdür. 

     Fikirlərimi indi 65 yaşı tamam olan Adilin böyük oğlu Fərhad Əlizadənin 5 il öncə atasının yubileyində ona ünvanladığı, facebook səhifəsində paylaşdığı, nöqtə-vergülünə toxunmadığım  təbriklə yekunlaşdırıram. Görün, mənim tələbə yoldaşımın əsil vətəndaş kimi yetişdirdiyi övladı atasını necə dəyərləndirir: “Azərbaycan Respublikasının tanınmış jurnalisti, millətimizin dəyərli övladı, əsilli-köklü, orijinal və təvazökar insanı, Böyük Türk Dünyasına hizmətlər yapmaqdan zövq alan vətənpərvər insan Adil İrşadoğlunun (Əliyevin) 1 noyabr 2013-cü il tarixində 60 yaşı tamam olur.

Canım Ata, səni ailəmiz adından doğum günün münasibətilə təbrik edirəm. Gördüyümə, bildiyimə, oxuduğuma və eşitdiyimə görə sən çox cəfakeşsən. Kamil və mükəmməl bir insansan. Olduğun kimi görünən insansan. Etdiyin yaxşılıqların qarşılığını gözləməyən insansan. Sadəsən. Sadəlövh deyilsən. Xeyirxahsan. Düşmənə qarşı barışmazsan.

Əziz Ata, sən həm də xalqın əsil oğlusan. Hər bir addımında, hər bir əməlində xalqını düşünərək hərəkət etmisən və edirsən. Dövlətimizə sadiqsən. Müstəqillik sənin üçün hər şeydən əzizdir. Səni həmişə müstəqil və əziz olasan. Sən bu xalq üçün nələri etməmisən... Bacardığını, əlindən gələni əsirgəməmisən. Çox təəssüf ki, buvaxtadək çəkdiyin əziyyətin dövlət səviyyəsində qarşılığını görməmisən. Erməni separatizmi Qarabağda və Azərbaycanın digər sərhəd bölgələrində baş qaldırıb təxribatlar törətdiyi, müstəqilliyimizə zərbələr vurduğu illərdə sən bu xain qonşuya - erməni daşnaqlarına qarşı dəyərli əks təbliğat işi görmüsən və indi də görürsən. Birinci Qarabağ müharibəsi illərində ailənin yanında isti yorğan - döşəkdə yatmağı yox, cəbhəni, bu gün şəhidlik zirvəsinə ucalmış insanların yanında olmağı üstün tutmusan və həyatını təhlükəyə ataraq səngərlərdən geri çəkilməmisən. Kişi adamsan. Qeyrətinə qurban olum.

Hörmətli Ata, sən o qədər Vətən, Millət xəstəsisən ki, onların naminə ailənin, qohum - əqrabanın, əzizlərinin mənafeyini unutmaqdan belə çəkinmirsən. Sənin üçün Vətənin, Millətin mənafeyi hər şeydən üstündür.

Bütün bunlara görə, səni çox sevirəm mənim sevimli atam. Ailəmizin sənsiz bir günü olmasın. Sənə birinci növbədə can sağlığı, uzun və mənalı ömür arzulayıram. Hər şeyə görə çox sağ ol bizim qiymətli atamız. Bütün arzularına sağ ikən çatasan. Allah sənə yar olsun. 60 YAŞIN MÜBARƏK !  Hörmətlə, Fərhad Adiloğlu (Əlizadə)”.

- DEMƏYƏ SÖZ QALIRMI? ƏSLA YOX. HÖRMƏTLİ ƏMİOĞLU, MƏN İSƏ SƏNİ 65 YAŞIN MÜNASİBƏTİLƏ TƏBRİK EDİRƏM. MƏN DƏ İSTƏYİRƏM Kİ, ÜRƏYİNDƏKİ ARZULARINA SAĞ İKƏN ÇATASAN.